Share This Article
2023 yılında da pek çoğumuz ekonomik sıkıntılardan, dünyanın dört bir yanını saran savaşlardan ve saldırılardan, ülkenin üzerinde kara bir bulut gibi gezen politik baskılardan ve zihnimizde olduramadığımız her şeyden tiyatro salonlarına sığınarak kaçmaya çalıştık. Sahneye ilk defa çıkan ekipler, bilmem kaçıncı yorumuyla seyirci karşısına çıkan klasikler, festivaller ve ödüllerle tiyatro salonlarından geçenleri beraber hatırlayalım.
Listeye geçmeden önce bu listenin kendi izlediklerim arasından seçildiğini, izlemediğim herhangi bir oyunu yazmamın mümkün olmayacağını hatırlatayım. Bir diğer hatırlatma da, bu listenin “Kel Diva” lardan, “Balina”lardan ve bazı istisnalar dışında yıldız isimli kadrolardan olabildiğince arındırıldığı, bunun özellikle yapıldığı olsun.
ARA SAHNE / ARA OYUNLAR
2023 yılında İstanbul tiyatroları, bir yeni tiyatroya daha aralarında yer açmanın sevincini yaşadı: Ara Sahne. Her geçen yıl tiyatroların, sinemaların ve kültür merkezlerinin birer birer eksildiği yalnız ve ıssız Beyoğlumuz’da, Sadri Alışık Sokak’ta açılan Ara Sahne, “Baskıya küçük bir ara” sloganıyla sahneye koyduğu ‘Ara Oyunlar’ sayesinde benim yüzümü bayağı güldürdü. Ancak Ara Sahne’nin alamet-i farikası onlarca bağımsız tiyatroya Beyoğlumuz’da seyirciyle buluşacak yeni bir mekan görevini üstlenmesi. Ara Oyunlar ve Ara Sahne 2023’ün güzellerinden biri olarak listeme giriyor…
AŞK OYUNU
“Yürüdüğümüz bu yolda, yemek yediğimiz bu restoran ya da uykuya daldığımız bu evde yüzyıllar önce kimler, neler yaşadı acaba?” diye düşündünüz mü hiç? Semaver Kumpanya’nın Aşk Oyunu, 2023 yılında perde açtı ve İstanbul’daki tiyatro izleyicisine belki de her imparatorlukta nefes almış toprklardan birinde, Kocamustafapaşa’da bu soruyu düşündürttü. Sarp Aydınoğlu yönetmenliğinde sahneye çıkan “Aşk Oyunu”, milattan önceden başlayarak aşkın ve ilişkideki kadın-erkek rollerinin geçirdiği dönüşümü anlatıyor. 2023’ün güzellerinden biri de hiç şüphesiz Aşk Oyunu’ydu.
DEĞERLENDİRME: 10/7,5
BİR TATLI KAŞIĞI ÇAMUR
2022’nin son günlerinde, İKSV Tiyatro Festivali’nde prömiyer yaptıktan sonra seyirciyle asıl buluışmasını 2023 sezonunda yapan Bir Tatlı Kaşığı Çamur oyunu, kız çocukluktan başlayarak ailede, evde, sokakta, okulda, işte ve aklımıza gelebilecek her kamusal alanda kadınlara uygulanan tahakkümü alışık olmadığımız bir yöntemle yerden yere vuruyor. Feminist eleştirel teori merkezinde Elif Candan tarafından kaleme alınan Bir Tatlı Kaşığı Çamur, yeni sezonda da seyiciyle buluşmaya devam edecek.
DEĞERLENDİRME: 10/7,5
BİR TERENNÜM
Çok değil, iki sene önce üzerimizden tank gibi geçen pandemi sürecini hatırlıyor musunuz? Felaketler açısından oldukça bereketli olan güzel ülkemizde pek çok şeye daha yaşarken yabancılaşıyoruz ama neyse ki tiyatro oyunları ve edebiyat var… Firuze Engin’in yazdığı ve sevgili Gülhan Kadim’in yönettiği Bir Terennüm kusursuz akışı ve hayran bırakan sosyal gözlemiyle kalbimi yeterince fethetmemiş gibi bir de İpek Türktan ve Tolga İskit’in oyunculukları ekleniyor üzerine. İki farklı zamanda iki farklı “sokağa çıkma yasağı” ile geçmişle bugün arasında tazelenen bellek, Bir Terennüm’ü 2023’ün ışıldayanları kategorisinden listeye sokuyor.
DEĞERLENDİRME: 10/8,5
CEVİZ AĞACI
2023 yılının ilk günlerinde seyirciyle buluşan Ceviz Ağacı, sezon içinde izlerken en çok keyif aldığım işlerden biriydi. Özden Selim Karadana’nın yazıp yönettiği Ceviz Ağacı oyununda, genç yazarlarda sıklıkla karşılaştığım metnin toparlanamaması ve finalin zayıflığı aksaklıklarına rastlamadım. 60 dakika boyunca kendini sürekli besleyen ve büyüten bir metin izledim. Ancak Ceviz Ağacı’nı bu senenin en iyilerinden biri yapan sadece metin değil, beni gencecik ve çok doğal iki yeni oyuncuyla da tanıştırmış olması.
Adil İrfanoğlu’na Afife adaylığı getiren bu oyunda Oğuzhan Aksu ve İrfanoğlu’nun her adımda birbirini tamamlayan oyunculuğu herkesin görmesini istediğim güzellikteydi. Adil İrfanoğlu’nun sağlık problemleri nedeniyle bir süredir sahnelerden uzak kalan Ceviz Ağacı yeni sezonda da sahnelerde görme ihtimalimiz olan oyunlardan biri. Umarım İrfanoğlu yakın zamanda sağlığına kavuşur ve bu güzel oyun hakettiği gibi seyircisine kavuşur.
DEĞERLENDİRME: 10/9
FOSFORLU CEVRİYE
Canımız Suat Dervişimizin kült romanı Fosforlu Cevriye, hem de Gülriz Sururi uyarlamasıyla 2023 sezonu boyunca tiyatro sahnelerindeydi. Şehir Tiyatroları’nın geçentiğimiz sezon prömiyer yapan müzikali Fosforlu Cevriye, çok uzun zaman sonra Şehir Tiyatroları’ndan aşırı iyi vakit geçirerek çıkmama neden olan oyun olmuştu. Barış Dinçel’in harika dekoru ve Oğuzhan Balcı’nın besteleriyle Fosforlu Cevriye bilet bulabilen herkesin ilk fırsatta izlemesini tavsiye edeceğim oyunların başında geliyor.
DEĞERLENDİRME: 10/8,5
HARDLOVE
Artalan Kolektif’in HardLove oyunu 2023’ün son çeyreğinde perde açmış olsa da senenin iyi oyunları arasında sayabileceğimizi düşünüyorum. HardLove üzerine uzun bir yazı yazmıştım, tekrara düşmemek adına HardLove ile ilgili yazıyı aşağıya ekliyorum.
DEĞERLENDİRME: 10/8
HooP GİTTİ KAFA
Tiyatromuzun genç, yaratıcı ve üretken ekiplerden Arsız Kumpanya’nın Hoop Gitti Kafa yorumu 2023’te izlediğim etkileyici oyunlar arasında yerini alalı çok oldu. Mekin Sezer ve Cihan Durmaz’ın, müziğin ritmine kapılıp bizi oyunun içine katan oyunculukları ve sahne/ışık tasarımı Hoop Gitti Kafa’yı listeye sokan şeyler diyebilirim sanırım. Berkun Oya’nın konuşmayan ancak büyük acıları sessiz bir çığlık formuyla seyirciye sunan metni bu iki genç oyuncuyla başka bir anlam kazanmış.
DEĞERLENDİRME: 10/9
KÜHEYLAN
Sezonun merakla beklediğim işlerinden biri de Küheylan’dı. Çolpan İlhan & Sadri Alışık Tiyatrosu & Piu Entertainment işbirliği ile sahneye çıkan Küheylan, ışık ve hareket tasarımıyla izlerken büyüleyen işlerden biriydi. Peter Shaffer’ın metnine hayranım ancak Küheylan, bütünlüklü olarak değerlendirdiğimde maalesef sezonun iyisi diyeceğim işlerden biri değil. Yıldız isimli kadrosunun oyunculuğunu fazlasıyla zayıf buldum. Oyunculuklar büyük ölçüde efsane Equues filmini hatırlatıyordu. Filmi birkaç kere izlediğim için ben etkisi altında kalmış olabilir diye düşünüyorum ve sahne tasarımının hatırına Küheylan’ı listeye alıyorum.
DEĞERLENDİRME: 10/6
SINIRLAR
2023’te fısıltı gazetesiyle ünü büyüyen oyunlardan biri de Versus Tiyatro & 484 Urban Garden işbirliği ile sahneye çıkan Sınırlar oyunuydu. Bugünümüzü işgal eden politik doğruculuk bataklığı ve dokunanın yandığı bıçak sırtı konular, Sınırlar oyununda bir oyuncak sepeti gibi ortalığa saçılıyor ama geri toplanmıyor. Kayhan Berkin’in David Mamet’in klasiği Oleanna’dan uyarladığı sınırlar, bir satranç oyunu izler gibi dikkatle izleyeceğiniz ancak parmak uçlarınıza kadar gerilmekten de kendinizi alıkoyamayacağınız şahane bir oyun. Bu oyunda sakın taraf tutmaya çalışmayın, dikkatle izleyin çünkü ne kadar uğraşırsanız uğraşın bir tarafınız olamayacak!
DEĞERLENDİRME: 10/9
SİPARİŞ LİSTESİ / WİSH LİST
Fact Tiyatro’nun ilk oyunu Sipariş Listesi, 2023’ün yenilerinden ve memnun edenlerinden kategorisiyle listeye hızlı bir giriş yapıyor. OKB’li erkek kardeşine bakmak zorunda kaldığı için hayallerine ve kendi yolculuğuna ‘ara’ verip bir online alışveriş sitesinin deposunda çalışmaya başlayan Tamsin’ın hüznüne ortak olmaya hazır mısınız? Sipariş listesi, genç kadrosu ve etkileyici oyunculuklarıyla izlerken çok etkilendiğim oyunlardan biri olmuştu. Yeni sezonda da devam ediyor, koşup izleyin!
DEĞERLENDİRME: 10/9
ŞİMDİ
2023 yılının en cesur ve başarılı işlerinden biri de bana kalırsa DasDas Sahne’de seyirciyle buluşan Şimdi oyunuydu. İtalyan sahnelerin yokluğuna alışalı biraz oluyor ancak blackbox sahneler de ortadan kalkarsa tiyatro yine de var olmanın bir yolunu bulabilir mi? Levent Kazak, Erdem Şenocak, Nezaket Erden ve Melikşah Altuntaş’ın rol aldığı Öner Erkan’ın yönettiği Şimdi, bir oyundan ziyade bir deneyim alanı gibi hissettiriyor. Özellikle alternatif işlere meraklı olanlar gönül rahatlığı ile gidebilir.
DEĞERLENDİRME: 10/7,5
TEK KULLANIMLIK HİKÂYE
Kumbaracı 50’nin Tek Kullanımlık Hikâye oyununu çok kararsız kalsam da 2023 listesine almaya karar verdim. Kararsız kalmamın nedeni oyunun iyiliği ya da kötülüğü değil, perde açış tarihi! Yönetmen koltuğunda yine Gülhan Kadim var… Tek Kullanımlık Hikâye, hayatta bir şeylere tutkuyla bağlanan; düşe kalka, bazen de düşe düşe ilerlemeye çalışan ‘küçük’ insanların hikayesi desem özetleyebilmiş olur muyum acaba? Son derece güncel bir dil, kendi içinde asla düşmeyen ritmi ve etkileyici oyunculuklarıyla Tek Kullanımlık Hikaye sezonun keyifli oyunları arasında yerini alıyor.
DEĞERLENDİRME: 10/8
BONUS / 2023’ÜN HAYAL KIRIKLIĞI: ÖLÜMÜN TERSİ ARZUDUR
Sevgili Engin Alkan’ın şahane klasik “Arzu Tramvayı’ndan uyarladığı Ölümün Tersi Arzudur, 2023’ün son çeyreğinde sahneye çıkan oyunlardan biriydi. Engin Alkan’ın adını görüp büyük bir heyecanla gittiğim Ölümün Tersi Arzudur maalesef sürekli saate bakarak, biteceği anı bekleyerek izlediğim oyunlardan oldu. Sevgili Engin Alkan’ın bugünün can yakıcı sorunlarına yargılamadan tepki çekmeye çalışmasını çok anlamlı buluyorum ancak metinde çok fazla kopukluk var. Oyunculuklar sık sık bağırmalarla, büyük jest ve mimiklerle doldurulmuş, bu izlemeyi zorlaştırıyor. Engin Alkan’a olan hayranlığımı kalbime gömüp Ölümün Tersi Arzudur’u 2023’ün hayal kırıklığı seçiyorum.
DEĞERLENDİRME: 10/4
2023’ün son günlerinde arka arkaya prömiye yapan ancak henüz seyretme şansı bulamadığım oyunları bu listenin dışında tutuyorum. Onlara dair uzun çekiştirmelerimi sezon boyunca yazarım, işim ne!
