Bir kitap olup hayata kılavuz olmak

Bir kitap olsaydınız, nasıl bir kitap olmak isterdiniz?

Ben bir kitap olsam her şeyden öte akıllarda yer edinmek isterdim. Seneler sonra bile olsa zaman zaman akla düşmek, hakkımda “Ne kitaptı ama!” densin isterdim. Bir roman olmayı tercih ederdim herhalde… Sıkmayan, peşinden sürükleyen bir anlatı sunabilmek olurdu dileğim. Ve elbette sadece okunmak değil, okurken yaşıyormuş gibi hissetmesini isterdim okurun. Hayatın telaşında ya da başka başka sebeplerden kitaplara uzak kalmış bir okurun tekrar okumaya başlamasının sebebi olmak belki de…

Bir Kitap Olsaydım okuruna bu soruyu yönelterek her bir sayfasında yazar José Jorge Letria ve illüstratör André Letria’nın cevaplarını sunuyor. Okur Yazar Çocuk tarafından Nazlı Gürkaş çevirisiyle dilimize kazandırılmış.

2023 yılının Bologna Çocuk Kitapları Fuarı’nda gezinirken, Portekiz yayıncısı Pato Lógico’nun minik standına takılmıştı gözüm. Kapak sadeliğiyle bile fazlasıyla cezbediciydi. Bir bank ve bir kitap. “İnsan daha ne ister ki?” diye düşündüğümü hatırlıyorum. Tereddüt etmeden yayıncı ve telif hakları temsilcisiyle sohbete oturdum. Her ikisi de güzel birçok başka kitaba ev sahipliği yapıyordu. En çok beğendiklerimden biri de Bir Kitap Olsaydım’dı. Haklarının müsaitliğini sorduğumda aldığım cevapla hüsrana uğramıştım. Aynı senenin temmuz ayında Türkçe yayımlandığını görünce bir iç geçirdim. Tüm kitapseverlerin bu düşünceme hak vereceğine inanıyorum; herkes okusun istediğiniz o kitaplardan Bir Kitap Olsaydım.

Karanlık dehlize inen merdiven

Neredeyse bir sessiz kitap gibi, asıl illüstrasyonlar anlatıyı sırtlanıyor. Metin çok çok az, sade, her sayfada birer cümle şeklinde ve öz.

Aslında kitap, ilk okuyuşta bir durum hikâyesi anlatıyormuş gibi görünüyor ama baştan sona dikkatli bir okumayla daha çok detay fark etmek mümkün.

Başlangıçta, meşhur bank ve kitap ikilisi yakın planda. Fakat arkadan, gittikçe yaklaşan bir insan figürü görüyoruz. Ve insan, bu manzaraya kayıtsız kalamıyor, başlıyor kitabı keşfe.

Bu keşif boyunca kitap sırayla birçok farklı şekle bürünüyor.

Önce, karanlık bir dehlize inen merdivene dönüşüyor: 

okurlarımla dünyanın en eski, en gizli sırlarını paylaşırdım.

Her defasında şaşkına çeviren bir gizem, bilgi yüklü sayfalar…

Ardından, dört bir yanından çivilerle yere sabitlenmiş bir kamp çadırına: 

beni arkadaşı olarak gören biri tarafından gece boyunca sessizlik içerisinde okunmayı isterdim.

Anlaşılmak, kendine bir yoldaş bulmak arzusuyla… 

Sonra, bir salyangozun kabuğuna: 

“son” kelimesine varabilmek için asla acele etmezdim.

Çünkü belki de yolda olmak, neticeye varmaktan daha önemli.

Bir de uçurtmaya:

birini mutlu edebileceğim her yerde olmayı isterdim.

Ve daha birçok başka şeye… Ama ben şimdilik gerisini sizin hayal gücünüze ve bireysel okuma serüveninize bırakıyorum.

Kitap sonunda, olduğu gibi kalıyor: 

birinin “Bu kitap hayatımı değiştirdi.” dediğini duymayı çok isterdim.

Okurun elinde, bank geride ıssız.

Demek bir kitap amacına böyle ulaşıyor, bir hayata dokunarak. Yaşamın, kişinin şekillenmesine katkıda bulunarak. Onu birkaç saniye önce olduğu kişiden bir başkasına dönüştürerek.

Bir Kitap Olsaydım, kitabın ne işe yaradığı sorusuna türlü çeşit yanıt vermek; hayatımızdaki yerini anlamlandırıp önemini hatırlamak için okunmayı bekliyor.

Bir Kitap Olsaydım / José Jorge Letria / Resimleyen: André Letria / Çeviren: Nazlı Gürkaş / Okur Yazar Çocuk / S. 65