Share This Article
Zorbalık günümüzde belki de her zamankinden çok “normalleştiği” için durmaksızın ele aldığımız, sorguladığımız bir mesele. Çünkü zorbalık gerçekten de her yerde: sokakta, okulda, işyerinde, sosyal medya mecralarında…
Peki tam olarak nedir zorbalık? Zorbalık oldukça yaygın şiddet türlerinden biri olarak nitelenebilir; güçlü bireyin kendi kazanç ve memnuniyeti uğruna kendinden güçsüz olana karşı fiziksel, psikolojik, sosyal veya sözel saldırılarda bulunmasıdır.
Her birimiz çocukluktan yetişkinliğe türlü çeşit zorbalığa maruz kalmışızdır. Aslında yaşımız ilerledikçe üzerimizdeki tesiri daha az olsa da yer yer günümüzü mahvedebiliyor elbette. Bir de durup çocukluğunuzda yaşadıklarınızı düşünün. Yaşayıp da hiç unutamadığınız bir zorbalık oldu mu? Neler hissettiğiniz hâlâ ilk günkü kadar net mi? Peki ya kendi çocuğunuz, o neler yaşıyordur acaba? Hiç ona sordunuz mu? Dahası, hiç anlatmasına fırsat verdiniz mi?
İspanyol yazar Lyona ve illüstratör Marc Torrent Barceló’nun işbirliğiyle meydana çıkan Sırt Çantaları, Eksik Parça Yayınları tarafından Burçe Kaya’nın çevirisiyle Türkçeye kazandırılmış; zorbalık konusunu birçok yönden başarıyla işleyen güzel bir çalışma. Dilerim mümkün olduğunca çok okuruna ulaşır.
2yaka, her pazar haftanın öne çıkanlarını e-posta kutunuza taşıyor.
Devasa boyutlara ulaşan bir çanta
Kitabın ana karakteri Lis, kalabalık bir ailenin üyesidir: zorlukla yürüyen küçük bir kardeşi ve büyükannesi, dur durak bilmeden hem kendi işlerine hem de ev işlerine koşturan bir anne ve babası vardır. Her şeyle o kadar meşgullerdir ki çoğu zaman Lis’in nasıl ve nerede olduğunu görmezler bile.
Lis her sabah okula gitmeden sırt çantasına sevdiği şeyleri koyar: bir atlama ipi, bowling kukaları, scooter’ı… Ancak çoğu zaman bunlarla kendisi oynamaz bile çünkü yakın arkadaşları Rudy, Cata ve Sofi ona fırsat tanımaz. Evine döndüğündeyse karşılaştığı manzara hep aynıdır: burunlarını işten güçten kaldıramayan annesi ve babası, kaos. Lis yük olmak istemeyerek odasına çekilir. Ama onun omuzlarındaki yük giderek artar; içine her şeyi koyduğu sarı sırt çantası şiştikçe şişer.
Bir gün okulla çıktıkları bir yürüyüşte Rudy, Sofi ve Cata Lis’in öğle yemeğini yer ve matarasındaki suyu üzerine boca eder. Bu da yetmezmiş gibi, Lis’in altına yaptığını bağırıp çağırırlar. Bir şeylerin ters gittiğini anlayan öğretmeni Lis’e neler olup bittiğini sorsa da o kabuğuna çekilir; çantasına gömülür ve suspus olur.
Öğretmenlerinden daha dikkatli arkadaşı Gael, ona artık devasa boyutlara ulaşan çantasını taşımakta yardımcı olmayı teklif eder ancak Lis, başının çaresine bakabileceğini söyleyerek bu teklifi geri çevirir. İşin aslı, Lis’in çantasının büyümesini durdurmak için elinden bir şey gelmez.
Ve gün gelir Lis o koca sırt çantasının, duygu enkazının altında kalır. Rudy, Sofi ve Cata işi her zamanki gibi dalgaya vururken arkadaşları Martina’nın aklına çözüm yolu olarak çantanın içini boşaltmak gelir. O çantanın içinden neler çıkar neler: durmadan ağlayan kardeşi, onu asla dinlemeyen annesi, onunla geçilen dalgalar, onu dilsiz bırakan kapkara korku…
Ama dev gibi bir sırt çantası olan tek kişi Lis değildir. Cata ve Rudy’nin de sırt çantaları devasadır. Pek tabii Sofi’ninki de. O kocaman, koskocaman sırt çantalarının hem sebebi hem sonucudur zorbalık.
İllüstrasyonların başlangıçtan itibaren anlatıma verdiği desteği çok başarılı buldum; olay örgüsünün çözülme evresinde ise pik yapıyor. İllüstratörün başarısını destekleyen diğer unsurlar ise hiç şüphesiz şunlar: sahne çizimlerinin sadeliği, renk kartelası, duygu ifade gücü. Yazar da konuyu işleyişi bakımından oldukça özgün ve güçlü bir metin ortaya koymuş.
Zorbalık tecrübe etmesi kadar anlatması da zor bir konu ama bunu konuşmaktan kaçınmak yerine ifade etmek fark yaratıyor. Her şeyden önce bu gibi kitapları okumak, çocuğunuzun benzeri bir durumdan mustarip olup olmadığını anlamanın yollarından biri. Şanslıyız ki günümüz çocuk edebiyatında, çocuklarda özfarkındalık oluşturan ve psikolojik gelişime destek olacak tarzda birçok kurgu dışı etkinlik kitabı da yer alıyor (bknz. hep kitap Poppy O’Neill kitapları).
Peki sizin sırt çantanızda neler var? Ya çocuğunuzun? Şimdi o çantaları daha da ağırlaşmadan boşaltma zamanı.
Sırt Çantaları / Lyona Ivanova / Resimleyen: Marc Torrent Barceló / Çeviren: Burçe Kaya / Eksik Parça Yayınları / S. 44
