John Berger kimdir?

John Berger, tam adıyla John Peter Berger, İngiliz deneme yazarı ve düşünür olmanın yanı sıra üretken bir romancı, şair, çevirmen ve senaristtir. En çok G ve BBC’de yayımlanan programıyla aynı adı taşıyan Görme Biçimleri kitaplarıyla tanınır. 5 Kasım 1926’da Londra’da doğan Berger, 2 Ocak 2017’de Fransa’da hayatını kaybetti.

Berger, University of the Arts London’a bağlı Central Saint Martins Koleji’nde sanat eğitimi almaya başladı ancak II. Dünya Savaşı’nda İngiliz ordusunda iki yıl askerlik yapması nedeniyle öğrenimi kesintiye uğadı.
Savaşın ardından 1946’da Londra’ya taşındı ve Chelsea Sanat Okulu’nda çizim ve resim eğitimi aldı. 1950’lerde New Statesman ve New Society gibi yayınlar için sanat eleştirileri de yazdı. Bir sanatçı olarak Berger, sanatın toplumu yansıtması gerektiğine ve sosyalizmin 20. yüzyılda toplumun “en derin beklentilerine” ilham verdiğine inanıyordu.

Görme Biçimleri

John Berger kitapları dendiğinde akla ilk gelenlerden biri tabii ki Görme Biçimleri. Görme Biçimleri özet olarak incelendiğinde 7 bölümden oluştuğu görülüyor. Dört bölümde kelimeler ve görseller kullanılırken, üç bölümde sadece görseller kullanılıyor.

“Devrimci” olarak tanımlanan kitap, özellikle kadınların reklamlarda ve yağlıboya tablolarda nasıl tasvir edildiğine odaklanan makaleler aracılığıyla popüler kültürün feminist okumalarına katkıda bulunuyor.

Kübizmden, özellikle de Pablo Picasso ve Fernand Léger’den etkilenen Berger, tartışmalı kitabı Picasso’nun Başarısı ve Başarısızlığı‘nda, Picasso’nun Kübist resimlerinin ilerici olduğunu ancak sanatçının diğer çalışmalarının çoğunun “devrimci cesaretin başarısızlığını” temsil ettiğini savundu. Sanat ve Devrim: Ernst Neizvestny ve SSCB’de Sanatçının Rolü kitabında Berger, Rus heykeltıraş Ernst Neizvestny’ye, emperyalizme karşı mücadeleye yaptığı katkılardan dolayı hayran kaldığını yazdı.

Çok yönlü bir sanatçı olan Berger Yedinci Adam adlı bir diğer kitabında Jean Mohr’un fotoğraflarına yer verdi.

Bertolt Brecht’in yazılarını Almancadan İngilizceye, Aimé Césaire’in eserlerini Fransızcadan İngilizceye çevirdi. G isimli romanı Man Booker ödülünün sahibi oldu. Kitap, zekice ayrıntıların yanı sıra karmaşık cinsel ve kişilerarası ilişkileri tasvir etmesiyle övgüyle karşılandı.

1972’de Berger’in Görme Biçimleri adlı kitabı, BBC tarafından 30 dakikalık dört bölümden oluşan bir dizi olarak üretildi. Dizi, sanat tarihinin gizemini açığa çıkarmayı amaçladı ve bazen anlam ve ideolojinin görsel medya aracılığıyla iletilmesinin altında yatan yolları ortaya çıkardı. Kitap, 21. yüzyılda sanat tarihi eğitiminde önemli bir metin haline geldi.

Manzaralar

John Berger Manzaralar, sanatçının bir diğer öne çıkan eserlerinden:

“Bazen bir manzara orada yaşayanların hayatları için bir dekordan ziyade ardında mücadelelerinin, başarılarının ve kazalarının vuku bulduğu bir perde gibidir. Orada yaşayanlarla birlikte perdenin ardında olanlar için köşe taşları artık yalnızca coğrafi değildir, aynı zamanda biyografik ve kişiseldir.”

John Berger sözleri dendiğinde ise akla ilk gelen, sanatçının erkek ve kadın davranışı konusundaki çarpıcı analizi:

“Erkekler davrandıkları gibi, kadınlarsa göründükleri gibidirler, erkekler kadınları seyrederler. Kadınlarsa seyredilişlerini seyrederler. Bu durum, yalnız erkeklerle kadınlar arasındaki ilişkileri değil, kadınların kendileriyle ilişkilerini de belirler. Kadının içindeki gözlemci erkek, gözlenense kadındır. Böylece kadın kendisini bir nesneye -özellikle görsel bir nesneye- seyirlik bir şeye dönüştürmüş olur.”